Schildklierproblemen
Hieronder geven onze collega's en (bij)schildklierpatiënten Esther Hartsink en Nathalie Maas een uitgebreide uitleg over de schildklier en het effect van schildklierproblemen op iemands leven. Ook geven ze tips voor schildklierpatiënten en vertellen ze wat ze vanuit hun unieke positie als patiënt én apotheker/farmaceutisch procesmanager bij Nationale Apotheek voor anderen kunnen betekenen.
Wat is de schildklier?
De schildklier is te vinden aan de voorkant van je hals. Het is een vlindervormig orgaan en zit net onder je adamsappel. Een gezonde schildklier kun je bijna niet zien of voelen. De primaire functie van de schildklier is het regelen van de stofwisseling, de verbranding en groei. Vanuit de schildklier worden er schildklierhormonen aangemaakt. Deze T4 en T3 hormonen beïnvloeden verschillende processen in het lichaam, zoals eetlust, opname van voeding, beweeglijkheid van de darm, verbranding van voedingsstoffen, temperatuurregulatie, hartslag, bloeddruk, concentratie, energie en geestelijke stabiliteit.
Hoe werkt de schildklier?
De werking van de schildklier wordt vanuit de hypothalamus en hypofyse in de hersenen aangestuurd. De hypothalamus signaleert wanneer de schildklier weer aangezet moet worden tot de productie van schildklierhormoon zodat er altijd voldoende van het hormoon aanwezig is in het bloed.
De hypothalamus signaleert de hoeveelheid schildklierhormoon.
Het hormoon TRH wordt aangemaakt, waarmee de hypofyse wordt aangestuurd.
De hypofyse signaleert het aangemaakte TRH en produceert vervolgens TSH (schildklier stimulerend hormoon).
TSH zorgt dat de schildklier T4- en T3-hormoon maakt.
Schildklierhormonen zijn belangrijk voor onze stofwisseling, groei en mentale ontwikkeling. De schildklier beïnvloedt dan ook zaken als lichaamstemperatuur, eetlust, opname en verbranding van voeding, hartslag, bloeddruk, energie, concentratie en het mentale welzijn.
Hoe herken je een schildklierprobleem?
Schildklierproblemen kunnen allerlei verschillende symptomen hebben. Vaak wordt bij deze aspecifieke klachten ook niet meteen gedacht aan de schildklier, waardoor een schildklieraandoening niet altijd direct wordt vastgesteld. Dit kan bij patiënten twijfel, onzekerheid, frustratie, vermoeidheid en verdriet opleveren.
Klachten bij een te trage schildklier (hypothyreoïdie)
Heesheid
Haarverlies
Droge huid
Obstipatie
Gewichtstoename
Het koud hebben
Vergeetachtigheid
Spierpijn
Moe zijn
Hartklachten
Ziekte van Hashimoto
De ziekte van Hashimoto is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam afweerstoffen aanmaakt tegen de eigen schildklier. Hierdoor is de schildklier chronisch ontstoken. Op den duur raakt het schildklierweefsel beschadigd met als gevolg een te trage schildklier. Hierdoor produceert de schildklier te weinig schildklierhormoon.
Klachten bij een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie)
Trillen
Slapeloosheid
Klamme huid
Diarree
Gewichtsafname
Het warm hebben
Geïrriteerd zijn
Spierzwakte
Uitgeput
Hartklachten
Ziekte van Graves
Een van de meest voorkomende oorzaken van een te snel werkende schildklier, is de ziekte van Graves. Dit is een auto-immuunziekte, waarbij het lichaam antistoffen aanmaakt tegen de schildklier. Hierdoor produceert de schildklier te veel schildklierhormoon.
Op het moment dat je te veel schildklierhormoon aanmaakt, dan verbruikt je lichaam ook veel energie. Ondanks dat je niet actief bezig bent, voelt het wel alsof je aan het hardlopen bent. Dit kun je bijvoorbeeld merken aan een verhoogde hartslag. Hierdoor ga je meer eten om het verbruik van je lichaam aan te vullen. Onze apotheker Nathalie herkent dit aanblijvende hongergevoel. Ze kon de hele dag door eten en kwam niet in gewicht aan.
Nathalie had zelf niet herkend dat ze de ziekte van Graves had. Ze heeft lange tijd met klachten rondgelopen zonder te weten dat de ziekte van Graves hier de oorzaak van was. Pas jaren later werd de diagnose gesteld waarna ze bij de internist terecht kwam.
Schildklierproblemen behandelen
Een schildklieraandoening is een chronische ziekte waarbij je vaak voor de rest van je leven aan medicatie moet gebruiken. Als schildklierpatiënt, kan het bepalen van de juiste medicatie en juiste doseringen voor jouw specifieke situatie erg lastig zijn. Het kan langere tijd duren om uit te zoeken welke dosering voor jou werkt en de ideale dosering kan van tijd tot tijd verschillen. Zaken als stress, griep en zwangerschap kunnen veel invloed hebben op de ideale dosering van jouw schildkliermedicatie.
Er bestaan verschillende soorten medicijnen voor de behandeling van schildklierproblemen, waaronder:
Levothyroxine: een schildklierhormoon waarmee je jouw tekort aan hormonen aanvult.
Strumazol (werkzame stof: thiamazol): remt een te snel werkende schildklier af.
Propylthiouracil (PTU): remt een te snel werkende schildklier af.
Radioactief jodium: wordt ingezet bij de behandeling van een te snelle schildklier, ziekte van Graves, een vergrote schildklier (struma) of de nabehandeling van schildklierkanker.
Ook een schildklier operatie is een behandeloptie bij schildklierproblemen.
De eerste keuze behandelingen zijn met Strumazol en PTU. Dit is vaak een tijdelijke behandeling waardoor er later alsnog gekozen kan worden voor een definitieve behandeling van de te snel werkende schildklier. Een definitieve behandeling met radioactief jodium of een volledig of gedeeltelijke verwijdering van de schildklier (thyreodectomie) zijn hierbij de mogelijkheden.
Schildklierproblemen en zwangerschap
Nathalie heeft ervoor gekozen om haar schildklier te laten verwijderen. In haar keuze heeft ze de voor- en nadelen van de verschillende behandelingen afgewogen. Ook met het oog op haar kinderwens, was het verwijderen van de schildklier de best passende behandeloptie voor haar. Inmiddels heeft ze twee gezonde kinderen op de wereld gezet. Met het dagelijks gebruik van Levothyroxine wordt haar tekort aan schildklierhormoon nu aangevuld. Na haar zwangerschappen blijft het zoeken naar de juiste dosering en ze hoopt snel op een vaste dosis te zitten.
Heb je een schildklieraandoening en ben je zwanger? Dan is het belangrijk om meteen medische hulp in te schakelen en bloed te laten prikken. In de eerste paar weken van de zwangerschap is je kindje volledig afhankelijk van jouw schildklierhormoon. De dosering Levothyroxine moet dan vaak met 25-30% worden verhoogd om het schildklierhormoon voldoende aan te vullen. Het schildkliermedicijn Strumazol wordt vaak vermeden in een zwangerschap in verband met het risico op aangeboren afwijkingen. Vaak worden deze patiënten voor of tijdens de zwangerschap overgezet op het medicijn Propylthiouracil (PTU), waarbij dit risico lager is.
Leven zonder schildklier
Onze collega Esther heeft het vermoeden dat zij altijd al een snelwerkende schildklier heeft gehad. Ze zat altijd al vol energie, at de hele dag door, maar bleef broodmager en had ook last van hartkloppingen en een onrustig gevoel in haar lichaam. Bij Esther is er nooit een diagnose vastgesteld tot het moment dat er een relatief grote knobbel ontstond. Al snel kreeg ze de diagnose kanker en binnen een maand is haar schildklier verwijderd. Later bleek het gelukkig geen kanker te zijn geweest, maar haar schildklier is wel voor altijd weg. Het verwerken van wat haar is overkomen en het leren omgaan met een leven zonder schildklier is iets waar Esther nog iedere dag mee bezig is.
Controle over jouw situatie
Als je jouw aandoening begrijpt, kun je ook beter meedenken over een passende behandeling. Samen met je huisarts of internist maak je keuzes en wordt het behandelplan opgesteld. De apotheker is hier vaak niet bij betrokken. De apotheker kan dit wel ondersteunen door het bewaken van de interacties, het geven van adviezen en letten op het verantwoord wisselen van medicatie. In het geval van schildkliermedicijnen wordt er niet gewisseld.
Wij wisselen jouw schildkliermedicijn niet
Een schildkliermedicijn mag nooit zomaar gewisseld worden van merk. Dit is een medicijn dat op de rode lijst van de Leidraad Verantwoord Wisselen Medicijnen staat en dus niet wisselbaar is, tenzij er sprake is van een tekort. Gebruik je eenmaal een bepaald merk? Dan zullen wij deze nooit zomaar wisselen naar een ander merk medicijn. Heb je hier vragen over? Neem contact op. Wij kijken graag met je mee.
De impact op jouw welzijn
Schildklierproblemen hebben een grote impact op je gehele welzijn, zowel lichamelijk als mentaal. Je blijft er continu mee bezig en dit kan ontzettend veel energie kosten en een grote impact hebben op je dagelijks leven. Esther legt uit: “Het is niet meer dat finetunen wat je lichaam zelf doet en waar je niet over na hoeft te denken. Het is nooit meer helemaal in balans, dus de ene dag voel je misschien meer onrust of heb je juist meer energie dan de andere dag.”
Ook Nathalie denkt vaak na over de processen in haar lichaam, waar mensen met een gezonde schildklier niet op deze manier bij stil hoeven te staan: “Als ik me moe voel bijvoorbeeld, ligt het dan aan mijn aandoening of komt het doordat ik slecht geslapen heb? Je denkt continu aan je waardes, zullen deze wel goed zijn, moet ik even afwachten of moet ik gaan bloedprikken? Je bent daar continu in je achterhoofd mee bezig.”
Moet ik naar de huisarts?
Naar de huisarts gaan, lijkt voor veel mensen een lastige stap te zijn. Het advies van Schildklier Organisatie Nederland (SON): laat je niet zomaar wegsturen, vooral niet als je weet dat je een schildklieraandoening hebt.
Extra tips om je voor te bereiden op jouw bezoek aan de (huis)arts:
Schrijf al jouw vragen op en neem je vragen mee naar het gesprek.
Maak aantekeningen tijdens het gesprek met de (huis)arts.
Neem iemand mee naar het gesprek die meeluistert en verdiepende vragen stelt.
Bij sommige (huis)artsen mag je het gesprek opnemen, zodat je het later terug kunt luisteren.
Neem jouw medicatieoverzicht mee. Via de Nationale Apotheek-app heb jij dit altijd bij de hand.
Schildklierwaardes meten
Bij schildklierpatiënten worden periodiek de schildklierwaardes gecontroleerd. Afhankelijk van jouw situatie en voorkeur, ga je één keer in de 3 of 6 maanden bloed prikken. Hierbij kan er geprikt worden voor TSH (schildklierstimulerend hormoon) en eventueel het FT4- (vrije T4) of FT3- (vrije T3) hormoon. Er zijn bepaalde referentiewaardes die gelden bij een normale werking van de schildklier. Vallen jouw waardes buiten de referentiewaardes, dan zal de (huis)arts het verdere plan van aanpak met je bespreken.
Nathalie geeft aan dat ze als apotheker bij Nationale Apotheek alerter is op de schildklierwaardes als de patiënt daarvoor toestemming heeft gegeven en deze beschikbaar zijn.
Soms zijn jouw waardes goed, maar voel jij je niet goed. Met wat extra finetuning in jouw medicatie kun je proberen om binnen die goede waardes je ook goed te voelen. Je (huis)arts kan je hierbij helpen. Heb je advies nodig over jouw medicijnen? Ons team kijkt graag met je mee. Neem contact op voor meer informatie.
Bijschildklieren
Bij Esther zijn ze er na haar schildklieroperatie achter gekomen dat ook haar bijschildklieren vrijwel niet meer werken. Haar aandoening genaamd Hypoparathyreoïdie heeft weer een hele andere impact op haar leven, waardoor ze nu meer bezig is met haar bijschildklieren. Lees meer over mogelijke bijschildklierproblemen.
Schildklierorganisatie Nederland
Schildklier Organisatie Nederland (SON) staat klaar voor alle schildklierpatiënten in Nederland. Ze delen ervaringen, kennis en contactmogelijkheden. Ook komen ze op voor de belangen van patiënten. Voor meer informatie over de schildklier en advies van ervaringsdeskundige vrijwilligers zoals Esther, kun je terecht op de website van SON.
Je staat er niet alleen voor
Heb jij vragen over schildklierproblemen? Persoonlijk advies of hulp nodig over jouw medicatie? Weet dat je er niet alleen voor staat. Onze collega's van Nationale Apotheek staan voor je klaar met persoonlijk advies over jouw medicatie. Neem gerust contact op met ons team. Wij zijn er voor jou.