Ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van het spijsverteringskanaal die veel impact kan hebben op het dagelijks leven. De Amerikaanse arts Burrill B. Crohn beschreef deze ziekte voor het eerst in 1932. De klachten en het verloop van de ziekte verschillen sterk per persoon, wat het soms lastig maakt om een diagnose te stellen. Onze collega Laura leeft ook met de ziekte van Crohn. In dit artikel leggen we uit wat deze ziekte inhoudt en deelt Laura haar verhaal. 

Wat is de ziekte van Crohn? 

Crohn is een chronische ontstekingsziekte, waarbij het immuunsysteem het darmweefsel aanvalt en ontstekingen veroorzaakt. Het afweersysteem raakt in de war: in plaats van dat het je lichaam beschermt tegen schadelijke indringers, veroorzaakt het ontstekingen in je darmen. Maar ook in de rest van het spijsverteringskanaal (van 'mond tot kont') kunnen ontstekingen ontstaan. De ziekte verloopt in periodes van opvlammingen (actieve ontsteking) en rust (remissie).  

Wat is IBD? 

De ziekte van Crohn valt onder de term IBD. IBD is de afkorting van Inflammatory Bowel Diseases, wat in het Nederlands chronische ontstekingsziekten van het maag-darmkanaal betekent. Ook colitis ulcerosa (een chronische ontsteking van alleen de dikke darm) valt onder IBD. 

Klachten 

Klachten bij de ziekte van Crohn verschillen per persoon en hangen af van hoe vaak ontstekingen voorkomen en hoe ernstig deze zijn. Sommige mensen hebben vaak klachten, terwijl anderen jarenlang niets van de ziekte merken. Veelvoorkomende klachten zijn: 

• Diarree of dunne ontlasting 

• Buikpijn 

• Gewichtsverlies: een ontstoken darm neemt minder voedingsstoffen op, wat kan leiden tot gewichtsverlies. 

• Bloedverlies en bloedarmoede: ontstekingen veroorzaken wondjes in de darm, wat bloedverlies en uiteindelijk bloedarmoede kan veroorzaken. 

• Vermoeidheid

• Gewrichtsklachten 

• Wondjes, fistels en abcessen, vaak rond de anus 

• Koorts: kan ontstaan tijdens een opvlamming 
  
  

Laura's klachten beginnen vaag, zo vaag zelfs dat ze van tevoren nooit gedacht had dat ze wel eens de ziekte van Crohn zou kunnen hebben. “Ik klaagde met enige regelmaat over vage buikpijn en was al een hele tijd vermoeid, maar ik dacht er eigenlijk niet echt over na om hiermee naar de huisarts te gaan. Totdat ik last kreeg van een abces. De huisarts verwees me hier al vrij snel door naar het ziekenhuis." 

De diagnose

Wanneer de ziekte van Crohn vermoed wordt, word je doorverwezen naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts). Er zijn verschillende soorten onderzoeken die kunnen uitwijzen of je deze ziekte hebt. Een definitieve diagnose van de ziekte van Crohn wordt vaak op basis van een combinatie van onderzoeken gesteld: 

• Bloedonderzoek: er wordt onderzocht of er sprake is van bloedarmoede, hoge ontstekingswaarden, een slechte voedingsstatus, of een te laag eiwitgehalte. Dit laatste kan een aanwijzing zijn voor de ziekte van Crohn.  

• Ontlastingsonderzoek: je ontlasting wordt nagekeken op infecties, bloed en op het eiwit calprotectine. Als dit eiwit verhoogd aanwezig is, kan dit duiden op Crohn.  

• Endoscopie: een kijkonderzoek in je darmen. Ook kan er een stukje weefsel (een biopt) worden afgenomen. In de meeste gevallen wordt de diagnose gesteld tijdens een endoscopie. Er zijn twee soorten endoscopieën: 

  • Sigmoïdoscopie: onderzoek van de endeldarm en sigmoïd; 

  • Coloscopie: onderzoek van de hele dikke darm en soms het laatste stuk van de dunne darm. 

• Echografie: tijdens een echografie kunnen opvlammingen gecontroleerd worden en wordt er bekeken of er ook ontstekingen buiten de darm zijn en of de darmwand verdikt is. Dit is nog niet in ieder ziekenhuis mogelijk. 

• CT-scan: een CT-scan kan aantonen of er ontstekingen, fistels of abcessen in de buik aanwezig zijn. Hiervoor moet je van tevoren contrastvloeistof drinken.  

• MRI-scan: tijdens een MRI-scan worden je dunne darm en bekkengebied onderzocht om fistels en ontstekingen goed in beeld te kunnen brengen.  

Ook bij Laura wordt de diagnose op basis van een combinatie van onderzoeken gesteld: “Dat abces bleek een perianaal abces te zijn en moest tijdens een operatie worden gedraineerd. Twee operaties en vier maanden verder had ik hier nog steeds last van. De chirurg besloot een MRI-scan in te plannen om het abces en de resten daarvan beter in beeld te brengen. Op deze scan was ook een ontsteking in mijn darmen te zien. Een coloscopie, aanvullend bloed- en ontlastingsonderzoek en een tweede MRI-scan bevestigden uiteindelijk de ziekte van Crohn. Daarnaast bleek dat mijn lichaam, door de plek van de ontsteking, geen vitamine B12 meer kon opnemen en was mijn voorraad inmiddels helemaal op. Het ontstaan van dat abces was dus eigenlijk een soort geluk bij een ongeluk, want anders was ik waarschijnlijk nooit naar de huisarts gegaan en had ik nog jarenlang rondgelopen met vage klachten, met alle gevolgen van dien." 

Oorzaken van de ziekte van Crohn 

Het is niet bekend wat de oorzaak is van de ziekte van Crohn. Wel zijn er een aantal factoren die de kans op het ontwikkelen van Crohn vergroten. Een van deze factoren is erfelijkheid. Bij 15 tot 20% van de mensen komt Crohn in de familie voor. Daarnaast draagt ook de samenstelling van het microbioom (de verzameling goede en slechte bacteriën in je lichaam, vooral in je darmen) bij aan het ontstaan van de ziekte. Leefstijl, zoals roken, ongezonde voeding en bepaalde medicijnen, kan het risico vergroten. Ook stress speelt mogelijk een rol. Bij veel mensen verergeren maag- en darmklachten door overmatige stress. 

De behandeling van de ziekte van Crohn

Crohn kan behandeld worden met verschillende medicijnen om de ontsteking te remmen en de kwaliteit van leven te verbeteren. Daarnaast kunnen medicijnen de klachten verminderen en nieuwe opvlammingen voorkomen. De keuze voor medicatie hangt af van de ernst van de ontsteking en het deel van de darm dat is aangetast. Soms is het nodig om ook wanneer je geen klachten hebt, je toch medicijnen blijft slikken. 

De meest voorkomende medicijnen   

De meest voorkomende medicijnen bij Crohn zijn: 

• Krachtige ontstekingsremmers (corticosteroïden): Bij milde tot matige opvlammingen wordt vaak budesonide, een lokaal werkende corticosteroïd, voorgeschreven. Wanneer na twee tot vier weken geen duidelijke verbetering is opgetreden, wordt de behandeling met budesonide omgezet naar prednison of prednisolon, een systematisch corticosteroïd. Systemische middelen zijn effectiever, maar veroorzaken ook meer bijwerkingen.

• Afweeronderdrukkende medicijnen: remmen het afweersysteem, waardoor er minder ontstekingsreacties ontstaan. Deze medicijnen worden vaak voorgeschreven om de ziekte op lange termijn te onderdrukken. Voorbeelden hiervan zijn: 

  • Azathioprine (Imuran®), 6-mercaptopurine (Puri-Nethol®) en 6-thioguanine (Lanvis®)   

  • Methotrexaat (Ledertrexate®)   

  • JAK-remmers: deze worden nog relatief beperkt ingezet en zijn in opkomst bij patiënten die niet goed reageren op andere behandelingen. Een voorbeeld van een JAK-remmer bij Crohn is Upadacitinib (Rinvoq)

• Biologicals: dit is een speciale groep van afweeronderdrukkende medicijnen die het stofje TNF remmen. TNF speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van ontstekingen. Voorbeelden zijn: 

  • Infliximab (Remicade®/Inflectra®/Remsima®): dit medicijn wordt toegediend via een infuus in het ziekenhuis of via een injectie thuis. 

  • Adalimumab (Humira®): dit medicijn kun je via een injectie thuis toedienen.  

  • Anti-integrine: wordt toegepast wanneer je onvoldoende reageert op anti-TNF of dit niet kunt verdragen. Een voorbeeld hiervan is Vedolizumab (Entyvio®). 

  • Ustekinumab, Risankizumab en Upadacitinib zijn nieuwe medicijnen die per injectie of in tabletvorm kunnen worden toegediend.  

Laura gebruikt dagelijks 6-mercaptopurine (Puri-Nethol®) en eens per drie weken injecteert ze zichzelf met Adalimumab (Humira®): “In het begin vond ik zelf injecteren spannend, echter draai ik hier mijn hand inmiddels niet meer voor om.” 

Medicijnen bij andere klachten

Het kan voorkomen dat je MDL-arts ook andere medicijnen voorschrijft bij de behandeling van complicaties als gevolg van Crohn, zoals:  

• Antibiotica bij sepsis, bacteriële overgroei en als comedicatie bij fisteltherapie.

• Middelen tegen diarree; 

• Vitaminepreparaten; 

• Medicijnen om botontkalking tegen te gaan; 

• Pijnstillers. 

NSAID's, zoals ibuprofen, worden afgeraden. Dit omdat ze de ontstekingen in je darmen kunnen verergeren.  

Operaties

Wanneer de ontsteking blijft opvlammen en medicijnen niet meer of niet genoeg helpen, kan een operatie noodzakelijk zijn. De meest voorkomende operatie is een ileocoecale resectie. Hierbij wordt het laatste stukje van de dunne darm en het begin van de dikke darm verwijderd tijdens een kijkoperatie. Soms wordt er een tijdelijke of permanente stoma aangelegd. Uiteindelijk wordt 50% tot 70% van de patiënten met Crohn minimaal één keer in hun leven geopereerd. Een operatie geneest de ziekte niet, en ontstekingen kunnen later in andere delen van het spijsverteringskanaal terugkeren. 

Voeding bij de ziekte van Crohn

Er zijn aanwijzingen dat voeding een factor kan zijn bij het ontstaan van Crohn, maar ook dat de juiste voeding kan helpen om de klachten te verminderen. Hierover zijn echter nog veel onduidelijkheden en er wordt veel onderzoek naar gedaan.  

Leven met de ziekte van Crohn

Crohn heeft vaak veel impact op het dagelijks leven, ook tijdens rustige periodes. Vermoeidheid speelt een grote rol, omdat je lichaam voedingsstoffen niet goed opneemt. Bij een opvlamming zorgt ook de ontsteking voor vermoeidheid. Samen met je arts kun je bekijken of je extra vitamines, calcium of ijzer nodig hebt. 

Ook op het leven van Laura heeft de ziekte van Crohn impact: “Wat ik het meest merk in het dagelijks leven, is de vermoeidheid. Die is continu en soms slopend, wat niet iedereen begrijpt. Ik moet goed letten op mijn energie en keuzes maken in wat ik wel of niet doe. Lastig als je jong bent en overal bij wilt zijn. Gelukkig gaat me dit steeds beter af, al blijft het zoeken naar balans. Verder heb ik af en toe last van buikpijn, valt naar het toilet gaan niet altijd mee en voel ik mijn gewrichten ook regelmatig. Omdat mijn medicijnen het afweersysteem onderdrukken, krijg ik jaarlijks de griepprik. En aangezien ik graag naar bestemmingen buiten Europa reis, heb ik vóór de start van de medicatie het gele koorts vaccin laten zetten. Dit vaccin bevat levende verzwakte virussen en mag niet worden toegediend zodra je afweerremmende medicijnen gebruikt, omdat het dan risico’s met zich meebrengt. Daarnaast probeer ik zo gezond en puur mogelijk te eten. Ondanks alles leid ik grotendeels het leven dat ik wil, alleen in een lagere versnelling. De service van Nationale Apotheek geeft me daarin rust. Dat zeg ik niet alleen omdat ik hier werk, maar omdat het echt zo is.” 

Wereld IBD Dag

Wereld IBD Dag wordt jaarlijks op 19 mei gehouden om aandacht te vragen voor inflammatoire darmziekten (IBD), zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Deze dag heeft als doel bewustwording te vergroten, de zichtbaarheid van IBD te verhogen en de impact van deze chronische aandoeningen op het dagelijks leven van patiënten te benadrukken. 

Crohn medicatie bij Nationale Apotheek

Wil je je Crohn medicatie bestellen bij Nationale Apotheek? Schrijf je in bij Nationale Apotheek en laat je medicijnen makkelijk en snel thuisbezorgen. Vraag jouw (huis)arts om het recept naar ons te sturen. Heb je zelf een recept ontvangen? Mail dit dan naar ons of upload een foto via de Nationale Apotheek-app om je medicijnen te bestellen. Hulp nodig? Neem contact op. Ons team staat voor je klaar.